Điều trị bệnh Parkinson- Run tay chân

Parkinson là bệnh phổ biến, nếu không được chẩn đoán và điều trị phù hợp, sau 5- 7 năm, người bệnh sẽ có nguy cơ bị tàn phế. Bệnh Parkinson là một trong những bệnh thoái hóa hệ thần kinh tiến triển thường gặp ở người lớn tuổi, nhưng cũng có đến 10% trường hợp người bệnh khởi phát dưới tuổi 40. Diễn tiến bệnh ngày càng nặng dần với các dấu hiệu thường gặp là run lúc nghỉ, chậm cử động và đơ cứng, gây khó khăn cho các hoạt động sống hàng ngày, ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng cuộc sống của người bệnh.

Theo nghiên cứu mới nhất năm 2019 đăng trên tạp chí Lancet Neurology, trên thế giới có khoảng 6,1 triệu người mắc bệnh Parkinson. Việt Nam hiện có khoảng 85.000 người mắc bệnh này. Tại Bệnh viện Đại học Y Dược TP.HCM, số liệu từ khoa Thần kinh cho thấy, số lượng người bệnh Parkinson đến khám và điều trị có xu hướng tăng nhanh, từ tháng 9/2018 đến nay có tới gần 2.700 trường hợp người bệnh đang được theo dõi và điều trị trên tổng số 8.000 lượt người bệnh đến khám. TS.BS. Trần Ngọc Tài , Phó trưởng khoa Thần kinh, Trưởng Đơn vị Rối loạn Vận động BV ĐHYD TP.HCM, cho biết, người bệnh Parkinson ở giai đoạn nặng có thể gặp phải một số biến chứng như: sa sút trí tuệ, sụt cân, suy kiệt, nhiễm trùng phổi, đường tiểu; hay té ngã gây chấn thương, gãy xương, đặc biệt cổ xương đùi ở người lớn tuổi. Ngoài ra, người bệnh còn xuất hiện các biến chứng do điều trị thuốc như dao động vận động, loạn động. Dao động vận động ảnh hưởng đáng kể đến chất lượng cuộc sống người bệnh, làm giảm khả năng vận động và tương tác xã hội, gây trở ngại cho các hoạt động sống hàng ngày.Cho đến nay, vẫn chưa có phương pháp nào có thể chữa lành cũng như làm chậm tiến triển của bệnh.Tuy nhiên, nhiều phương pháp điều trị có hiệu quả trong việc cải thiện triệu chứng của bệnh, từ đó giúp người bệnh Parkinson có chất lượng sống tốt hơn. Người bệnh cần tái khám và dùng thuốc theo đúng chỉ định của bác sĩ để tránh các tác dụng phụ không mong muốn của thuốc điều trị. Gần đây, BV ĐHYD TP.HCM tiếp nhận điều trị cho chị N.T.K.O (39 tuổi, ngụ tại Đồng Nai).Chị O. được chẩn đoán bị bệnh Parkinson từ 2 năm về trước. Ban đầu, chị O. bị run tay phải, cử động chậm chạp và mất khả năng ngửi mùi. Khám bệnh tại địa phương, chị được chỉ định điều trị bằng thuốc đặc trị. Sau 1 năm, chị O. xuất hiện biến chứng vận động do sử dụng thuốc, bị loạn động và dao động vận động. Sau đó, chị được chuyển đến BV ĐHYD TP.HCM để đánh giá và điều chỉnh lại thuốc điều trị.Sau khi điều chỉnh thuốc, tình trạng người bệnh ngày càng ổn định, không bị tác dụng phụ mà vẫn đạt hiệu quả điều trị tốt. Ông N.V.M (66 tuổi, ngụ tại Hà Nội) cũng khốn khổ vì điều trị bệnh không đúng cách. Ông M. đã được chẩn đoán mắc bệnh Parkinson cách đây 7 năm và được BV địa phương chỉ định điều trị bằng thuốc. Sau một thời gian ông M. bị biến chứng dao động vận động, ngoài ra còn bị tác dụng phụ do thuốc như thường xuyên la hét vô cớ, xuất hiện các ảo giác, hoang tưởng ghen tuông. Tình trạng bệnh ngày càng nặng, ông được đưa đến khám tại khoa Thần kinh BV ĐHYD TP.HCM.Tại đây, các BS đã thăm khám và tư vấn cho người bệnh thực hiện phẫu thuật kích thích não sâu.Sau phẫu thuật, người bệnh được điều chỉnh thuốc và điều chỉnh máy kích thích não sâu.Kết quả sau 3 tháng điều trị, ông M. hết tình trạng ảo giác, hoang tưởng và dao động vận động. Hiện người bệnh có thể tự sinh hoạt tốt.

TS.BS. Trần Ngọc Tài nhận định, người bệnh Parkinson khi biết mình bị bệnh mạn tính, tiến triển và không chữa khỏi, hay có cảm giác lo lắng, sợ hãi, bi quan. Tuy nhiên, khi được theo dõi vào điều trị tốt, nhiều người  bệnh Parkinson vẫn có triệu chứng rất nhẹ và có thể tiếp tục làm công việc hiện tại của mình trong nhiều năm. Theo TS.BS. Trần Ngọc Tài, có thể nhận biết sớm bệnh Parkinson thông qua 4 triệu chứng chính: run khi nghỉ, đơ cứng, cử động chậm, rối loạn dáng đi và mất ổn định tư thế. Ngoài ra, người bệnh còn có các triệu chứng như chữ viết khó khăn, nhỏ dần; giọng nói thay đổi; thường xuyên bị táo bón, chảy nước dãi; tiểu gấp; giảm ham muốn tình dục, mất ngủ…

Cách quản lý Parkinson

Trước khi bắt đầu bất kỳ phương pháp điều trị nào, các chuyên gia cần phải thảo luận với bệnh nhân về tình trạng lâm sàng riêng của từng người (ví dụ: triệu chứng và bệnh đi kèm). Sở thích lối sống của họ cũng rất quan trọng, ví dụ những người làm việc toàn thời gian thường thích có chế độ dùng thuốc mỗi ngày một lần nếu có thể. Vì tất cả các loại thuốc điều trị Parkinson đều có tác dụng phụ, hiện không có thuốc bảo vệ thần kinh, vậy nên chỉ bắt đầu điều trị khi chất lượng cuộc sống người bệnh thực sự bị ảnh hưởng và nên thảo luận trước về lợi ích và tác dụng phụ của các nhóm thuốc này với bệnh nhân.

Điều trị Parkinson bằng thuốc

Một chất đồng vận dopamine, levodopa hoặc chất ức chế monoamin oxydase-B có thể được sử dụng cho người bệnh trong giai đoạn đầu của Parkinson mà các triệu chứng vận động không ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống. Levodopa là phương pháp điều trị tiêu chuẩn vàng khi các bệnh chứng vận động ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống, nhưng sau 7-10 năm tiến triển bệnh, tác dụng của levodopa có thể suy giảm và do đó kém hiệu quả hơn trong việc kiểm soát các triệu chứng vận động. Dược sĩ và các chuyên gia chăm sóc sức khỏe nên lưu ý rằng bệnh nhân mắc Parkinson có thể gặp khó khăn do các vấn đề về đường ruột và nước bọt. Rối loạn tiêu hoá là một bệnh chứng thường xuyên trong Parkinson và tồn tại trong tất cả các giai đoạn của bệnh, cũng như chứng khó nuốt, liệt dạ dày và táo bón. Xác nhận bị liệt dạ dày là rất quan trọng vì nó ảnh hưởng tới sự hấp thu và tác dụng của levodopa. Ngoài ra còn có bằng chứng về sự phát triển quá mức của vi khuẩn đường ruột nhỏ trong Parkinson, nguyên nhân chưa được biết và điều này làm suy giảm sự hấp thu của levodopa, ảnh hưởng đáng kể đếnđáp ứng thuốc. Vì những lý do này, các liệu pháp không dùng đường uống tỏ ra rất hữu ích trong điều trị Parkinson. Tất cả các loại thuốc dopaminergic có khả năng gây ra rối loạn kiểm soát ham muốn và ảo giác.